Books

In the face of utter devastation, Palestinian poets offer their words as mournful testimonies of grief and war, but also of unwavering hope and resistance despite all. In collaboration with Espace Magh, we are proud to present “GAZA, Is there life before death?”: an trilingual anthology of poems written by Fatena Al Ghorra, Hend Jouda, Nour Baaloucha and Wadah Abu Jamie, as well as Charles Ducal.

Edited by Mohamed Ikoubaân and Taha Adnan, the book consists of three parts: the Arabic poems, their French rendering, and newly translated Dutch versions. Across these languages, poetry figures as a bulwark against the degradation of humanity. The book forms a tribute to those who continue to carry out the voice of their people in spite of their occupation and annihilation.

Poëzie is een daad van verzet op een plek waar de hoop lijkt te zijn weggevaagd. Het is een blijvend bastion tegen menselijke degradatie. De Palestijnse dichters Hend Jouda, Fatena Al Ghorra, Nour Baaloucha en Wadah Abu Jami getuigen in hun poëzie over de oorlog op Gaza en de veerkracht van hun volk. Samen met Charles Ducal maken ze deel uit van GAZA, Is er een leven vóór de dood? Deze drietalige bloemlezing, samengesteld door Taha Adnan en Mohamed Ikoubaân, brengt hun gedichten in het Arabisch samen met vertaalde versies in het Nederlands en in het Frans.

En collaboration avec Espace Magh, Moussem présente une anthologie trilingue de poèmes écrits par les poèt·ess·es palestinien·ne·s Hend Jouda, Fatena Al Ghorra, Nour Baaloucha et Wadah Abu Jami, accompagné·e·s de Charles Ducal. Dans GAZA, Y a-t-il une vie avant la mort ?, iels témoignent de la guerre à Gaza et de la résilience du peuple palestinien : des poèmes devenus acte de résistance là où tout espoir semble avoir été écrasé.

De dichtbundel is gepubliceerd ter gelegenheid van het gelijknamige programma dat op 24 juni 2025 plaatsvond in Espace Magh: een avond waar poëzie werd voorgedragen als hulde, als echo van waardigheid en solidariteit. Zoals Taha Adnan aangeeft in het voorwoord: wij hebben niet de rol van spreekbuis willen spelen. Hier is het woord aan Gaza.

De gedichten in het Arabisch (Palestina) en het Frans van Fatena Al Ghorra, Nour Baaloucha en Hend Jouda zijn afkomstig uit het gelijknamige boek, Anthologie de la poésie Gazaoui d'Aujourd'hui, vertaald door Abdellatif Laâbi en samengesteld door Yassin Adnan (Éditions Points, 2025). De Nederlandse vertalingen uit het Arabisch zijn tot stand gekomen in samenwerking met de Onderzoeksgroep Arabistiek en Islamkunde van de KU Leuven.

Doorheen deze drie talen brengt het boek een eerbetoon aan zij die de stem van hun volk blijven uitdragen, ondanks hun bezetting en annihilatie.

Teksten:
Fatena Al Ghorra
Hend Jouda
Nour Baaloucha
Wadah Abu Jamie 
Charles Ducal
Taha Adnan

Vertalingen:
Abdellatif Laâbi
Taha Adnan
Jean-Marie Gerard
Danielle Losman et le Collectif des Traducteurs de Passa Porta
Nisrine Mbarki 
Heleen Mercelis 
Roumaisa Boulbahaim
Hanna Jacobs 
Dilara Karataş
Freya Moonen en Jade Gevers

‘Rave vertelt verhalen uit het leven in het diepst van de nacht.’ Er wordt gefeest, gedronken, drugs genomen. Er wordt gepraat over wil de ideeën en banaliteiten. Dansvloeren, nachtclub krochten, wc’s, parkings en achterafjes worden aangedaan in München, Berlijn, Ibiza. Er wordt gevreeën, op de dealer gewacht en bij ochtend krieken overlegd waar de afterparty voor de preparty voor de volgende party zal doorgaan. ‘Ieder uur sleept een van zo’n weekend in exces fataal verwoeste zich ergens over de heel normale dagdagelijkse mensenstraten f inaal afgemaakt voort.’ Daartussen samplet en mixt Goetz af en toe stemmen van bepaalde producers, tv en krantenredacteurs en andere mediaspelers die ook de realiteit van rave, een gesofisticeerd gecodeerd soort outsider kunst van allemaal insiders, denken te kunnen vatten. Voor lange scheldtirades is er, anders dan in Gestoord, geen plaats. Er moet immers gefeest worden. Rave: de zich steeds herhalende extase van het basale, rave als esthetische theorie en sociale praktijk, als radicale utopie, in de absoluut tegenwoordige tijd. ‘Kom hier, vallende ster.’

De Duitse cultauteur Rainald Goetz (1954) maakte naam als scherp zinnig waarnemer van media en popcultuur, in teksten waarin hij neo-expressionisme en sociaal realisme vermengt met de nerveuze schrijfsels van beat en popauteurs. Goetz is een van de belangrijkste en interessantste stemmen van de hedendaagse Duitse literatuur en ontving meerdere literaire prijzen, waaronder de Georg Büchner Preis 2015. Eerder verscheen bij het balanseer Gestoord, Sebastian Roths vertaling van Irre (1983).

Sebastian Roth (°1991) behaalde een bachelor Taal- en Letterkunde (Engels – Duits), een master Westerse Literatuur en een master Journalistiek. Hij schreef voor Knack Focus, vertaalde nieuwsartikels en reportages voor Knack en werkte mee aan Helblauw (2018), een vertaling van Hellblau (2001) van de Duitse auteur, dj en muzikant Thomas Meinecke door een vijftigkoppig vertaalcollectief.

In Bewogen selfies onderzoekt Obe Alkema de verhouding tussen landschap en herinnering. Wat treft hij aan bij terugkeer naar belangrijke plaatsen uit zijn geheugen? Wat herinnert hij zich niet, maar Google wel? Is er een gedenkschrift te puren uit zijn metadata?

Memoires, rechtstreeks verteld en met omwegen, uit eerste hand en van horen zeggen. Archieven en herinneringen eisen spreektijd, houden het niet meer droog of worden tot spreken gebracht. Wat hebben ze eigenlijk te melden? Ze lopen helemaal leeg, net als Alkema zelf. Een leven zoals zovele, poedelnaakt en geretoucheerd, vol zin en onzin.

Het nieuwe winternummer van GLEAN is er. We gaan in gesprek met Sharon Van Overmeiren, Mostafa Saifi Rahmouni, Willem Oorebeek en Paule Josephe; staan stil bij de indrukwekkende carrière van Luc Deleu, de 'radicaalste urbanistische denker die België ooit heeft voortgebracht'; tippen expo's van Luc Tuymans in Beijing en Pieter Vermeersch in New York; duiken in het archief van Pieter Van Bogaert en een merkwaardige fotoboek van de Nederlandse filmmaker en fotograaf Johan van der Keuken; bezoeken de tentoonstelling 'The Last Place They Thought Of' in Kunsthal Mechelen; en veel meer...

Fort Beau – verhalen van beginnen en eindes, een nieuw boek van kunstcriticus en curator Pieter Van Bogaert ontstaan aan zee, is het eerste in de Bibliotheek van de Noordzee: een nieuwe reeks van Kunstencentrum KAAP over kunst en samenleving.

Fort Beau heeft twee beginnen en eindes: één van elk op de linkerpagina’s en nog eens hetzelfde maar anders – als een vage kopie – rechts. Van de kunst van het lopen gaat het naar lopen als kunst. Van het strand in Oostende gaat het naar het Kaaitheater in Brussel. Van de huiskamer naar de wereld. Van de Palestijnen naar de sans-papiers. Twee boeken naast elkaar die zich in een gedurfde vormgeving van Maaike Beuten ontwikkelen en besmetten tot één verhaal.

Hechtmappen bieden geen soelaas is wat overbleef na een vakantiejob waarbij de taakinhoud vooral bestond uit het verwijderen van nietjes uit verouderde documenten. Deze weken waren de bron voor fascinaties voor ongemakkelijke stiltes, gesprekken in liften, de diefstal van fluorescerende pennen en een ontplofte ventilator. 

Remember that first time you were startled by a shrill screech, looked up and saw to your amazement a green parakeet perched on a branch in the middle of Brussels? There are some juicy and perhaps even instructive urban legends being told about the origins of the Brussels ring-necked parakeet.

Joren Peeters has collected and dramatized three of these urban legends, Antonino Triolo has illustrated them, and graphic designer Lise Leën has put them together in a kind of bird-watching book revealing the mythical origins of the Brussels ring-necked parakeet: De Vaders van de Brusselse Halsbandparkiet.

In these illustrated stories, the ring-necked parakeet appears to be a symbol of male hubris: the bird is born from the typically male, naive, unworldly and arrogant desire to impose a vision of Good on the world. The three fathers turn out to be three parodies of the hero, three tragic do-gooders.

(NL)

Weet je nog die eerste keer dat je opschrok door een schril gekrijs, opkeek en tot je verbazing een groene parkiet op een tak zag zitten – in het midden van Brussel? Er doen over de oorsprong van de Brusselse halsbandparkiet enkele sappige en misschien zelfs leerrijke urban legends de ronde.

Joren Peeters heeft er drie verzameld, uitvergroot en uitgeschreven, Antonino Triolo heeft ze geïllustreerd en Lise Leën heeft ze samengezet in een soort vogelspotboekje: “De Vaders van de Brusselse Halsbandparkiet”.

In deze geïllustreerde verhalen blijkt de halsbandparkiet een symbool voor mannelijke hoogmoed: ze zijn geboren uit het typisch mannelijke, wereldvreemde en arrogante verlangen om uw visie op het goede aan de wereld op te leggen. De drie vaders blijken drie parodieën op de held, drie fatale wereldverbeteraars.

'In de poëzie kunnen twee verschillende werelden elkaar ontmoeten, door gedichten kunnen we zonder ID denkbeeldige grenzen overschrijden en in dezelfde denkbeeldige ruimte verblijven. Maar is die ruimte wel dezelfde? Kunnen we losbreken uit onze rollen van slachtoffer en medeplichtige? Kunnen gedichten ons leren ons te identificeren met ongevoelde pijn? Wat spreekt er uit onze ontmoeting op papier?' - Anne Vegter

'Een dichter moet egoïstisch zijn, moet een eenzame wolf zijn, maar soms ontmoeten eenzame wolven elkaar in de wouden en jagen ze samen. Twee dichters, één boek: niet noodzakelijkerwijs om iets nieuws te bouwen, maar om de muren af te breken die ons tegenhouden wanneer we naar de andere oever willen oversteken. De Steen van Rosetta, die ervoor zorgt dat we het ongelezene lezen.' - Ghayath Almadhoun

Ghayath Almadhoun (1979) werd geboren in het Palestijnse vluchtelingenkamp Yarmouk in Damascus als zoon van een Palestijnse vader en een Syrische moeder. Hij studeerde Arabische literatuur aan de Universiteit van Damascus en werkte als cultureel journalist. Sinds 2008 woont hij in Stockholm. In Nederland verscheen in 2014 zijn lovend besproken dichtbundel 'Weg van Damascus'. Anne Vegter woont en werkt in Rotterdam. Van haar hand verschenen onder andere de verhalenbundels 'Ongekuiste versies' en 'Harries hoofdingang' en de dichtbundels 'Aandelen en obligaties', 'Spamfighter' en 'Eiland berg gletsjer'. Haar werk werd meermaals bekroond. De afgelopen vier jaar was ze Dichter des Vaderlands. De gedichten van Ghayath Almadhoun zijn uit het Arabisch vertaald door Djûke Poppinga.

De vijde Nederlandstalige GLEAN editie.

Bijdrages over Chantal Akerman, Biënnale van Venetië, Eline de Clercq, Samah Hijawi, Laure Prouvost, Anastasia Bay, Wim Delvoye, Riar Rizaldi, Haegue Yang, Nil Yalter, Anna Maria Mariolino.

Enrique Marty, Julien Creuzet, Eden Tinto Collins, Otobong Nkanga, Arocha & Schraenen, au JUS, Jan De Vylder, Derek Jarman

De derde Nederlandstalige GLEAN editie.

Bijdrages over James Ensor, Jef Geys, Meggy Rustamova, Baloji, Christof Migone, Jacqueline Mesmaeker, Shanghai Biennale, Art's Birthday, en meer.

De tweede Nederlandstalige GLEAN editie.

Jan Van Imschoot – Painting with a Vengeance
Jan Van Imschoot was tien jaar oud toen hij voor het eerst naar het Lam Gods van Jan van Eyck ging kijken. Tot op vandaag laat het schilderij hem niet los. ‘Het is de moeder van alle meesterwerken. Niemand heeft het ooit echt kunnen vatten, zelfs als je daar een heel leven aan zou wijden blijft het een mysterieus werk.’ Kathleen Weyts sprak met de schilder naar aanleiding van zijn grote overzichtstentoonstelling in het S.M.A.K.

Aay Liparoto – Small Acts of Violence
Wat gebeurt er als liefde gepaard gaat met fysiek of verbaal geweld? Wat als we zelf degene zijn die gewelddadig zijn? Herkennen we onszelf als dader? En hoe verhouden liefde en geweld zich tot een gevoel van veiligheid? Aay Liparoto’s filmische VR-ervaring in argos, Small Acts of Violence, verkent de verstrengeling van liefde, onvrijwillig fysiek geweld en zelfverwonding in intieme en familierelaties. Bas Blaasse ging met hun in gesprek.

Dorothy Iannone – Alles op Venus
De tentoonstelling Love Is Forever, Isn’t It? in het M HKA extraheert een overzicht uit het rijke en gelaagde oeuvre van Dorothy Iannone. Haar oeuvre heeft onmiskenbaar een narratief karakter: duizenden woorden, zinnen, alinea’s, brieven en teksten krioelen kleurrijk doorheen de zalen van het museum. Het is onmogelijk om alles te lezen, laat staan alle narratieven mee te krijgen. Maar alle aspecten van Iannone’s kunst komen aan bod en leven naast elkaar in een niet-lineair verhaal. Dagmar Dirkx bespreekt de expo.

Voorbij de leegte van de woestijn
Wolfram Vandenbergen en Frederik Thys bespreken de expo Performing Colonial Toxicity die momenteel loopt bij Framer Framed in Amsterdam. Architectuurhistorica Samia Henni construeert een alternatief archief voor de amper gekende nucleaire bladzijde uit de koloniale geschiedenis van Algerije. Een alternatief archief, want hoewel officiële documenten over het koloniale nucleaire programma in Algerije bestaan, houdt de Franse overheid ze vooralsnog achter slot en grendel.

Boeken
In onze maandelijkse boekenrubriek licht Els Roelandt twee recente boeken uit: The Uncanny van de als documentair fotograaf opgeleide Léonard Pongo, en Bring No Clothes: Bloomsbury and the Philosophy of Fashion door Charlie Porter. Door de vele zwart-witfoto’s van de Bloomsbury Group zouden we haast vergeten dat de leden ervan met regelmaat in uitbundige kleuren gekleed gingen, en bovendien zelf graag hun eigen kleren maakten en repareerden. Zo werd handwerk een filosofie en een manier van in het leven staan, een boodschap waarin Porter troost, comfort en geluk vindt.

Verder in november
Naar aanleiding van hun 25-jarig bestaan gaat Tamara Beheydt in gesprek met de coördinator van NICC, Anyuta Wiazemsky Snauwaert. Isabelle De Baets spreekt met de Nederlandse kunstenaar, toekomstdenker en schrijver Louwrien Wijers. Barbara De Coninck bezoekt kunstverzamelaar Walter Vanhaerents, de man achter de Vanhaerents Art Collection. We bespreken de performance Swallow Me Whole van Flora Van Canneyt en Ans Van Gasse. En uiteraard geven we een royale selectie ‘gleanings’, onze redactionele tips van lopende tentoonstellingen en niet te missen evenementen en happenings. Met onder andere Mashid Mohadjerin en Shervin/e Sheikh Rezaei bij Cc Strombeek, Hélène Amouzou en Nicole Eisenman in Londen, twee expo’s in Berlijn, en in Brussel de groepstentoonstelling Connecting bij KANAL, Laurent Dupont bij Gauli Zitter, Léon Wuidar bij Rodolphe Janssen en Mariana Castillo Deball bij Mendes Wood DM.

Geïnspireerd door recente ontwikkelingen in queer en trans theory, het academisch discours in de traditie van de psychoanalyticus Jacques Lacan, en black studies, presenteert en lanceert nY met dit nummer het begrip ‘seksnegativiteit’, dat wijst op het destabiliserend, desoriënterend potentieel van seksualiteit, zonder er een nieuwe, gedroomde status quo tegenover te stellen.

In een competitief bestaan verbergen we onze zwakke plekken. Evaluatiedrift en de voortdurende dwang tot innoveren duwen mensen steeds verder weg in een bolster. Hoe danook gaan we allen als knoeiers door het leven, vindt Marlies De Munck. Ze roept daarom op tot openheid en mededogen. Want dat bolsteren hindert je om te raken. En om geraakt te worden. Pascal Gielen houdt een warm pleidooi voor een esthetische kunde: het vermogen via al onze zintuigen een rammelende en fragiele werkelijkheid toch als een samenhangend geheel te ervaren. Dat is de potentie van kunst en cultuur: om ons te verzoenen met een chaotisch en kwetsbaar leven.

Marlies De Munck is cultuurfilosofe. Ze is als docent verbonden aan het Departement Wijsbegeerte van de Universiteit Antwerpen en aan het KASK & Conservatorium in Gent. Als lid van het Culture Commons Quest Office (CCQO) aan het Antwerp Research Institute For the Arts (ARIA) doet ze onderzoek naar de gezondheid van cultuur.

“Een thematisch nummer maken over trans*esthetiek riskeert trans*heid meteen als iets aparts te signaleren, als iets wat niet simpelweg kan zijn; hoe stel je ‘gewoon’ een special issue samen?”

Het nummer werd samengesteld door Dagmar Bosma, Hans Demeyer en Sven Van den Bossche.

Met bijdrages van: Ada M. Patterson, Camille Pier, Sven Van den Bossche, Alara Adilow, Nour Helou & Afrang Nordlöf Malekian, Mariken Heitman, misha verdonck, Dagmar Bosma, Hans Demeyer, Torrey Peters, Kato Trieu, Valentijn Hoogenkamp, Romeo Roxman Gatt, Lieks Hettinga, Kalib Batta, Kopano Maroga, Hannah Chris Lomans en Nele Buyst.

‘Kamer I - Oesters’ is een kort verhaal geschreven in het kader van het kunstproject Beste Anna,. Hierin fungeert de figuur van de openlijk lesbische Rotterdamse schrijfster Anna Blaman als motor voor vragen, gesprekken en correspondenties rondom feminisme, schrijvende vrouwen en de canon, anders zijn, eenzaamheid en vriendschap.

Ook verkent Katinka met dit onderzoek Anna Blaman als personage voor een toekomstige roman. In ‘Kamer I - Oesters’ betreedt de hoofdpersoon Anna’s met een rolkoffer vol boeken van andere schrijvers, fluistert ze hun woorden in de kieren in Anna’s muren en verleidt ze Anna met een pauwendans.

Anna Blaman (1905-1960) was openlijk lesbisch, in die tijd een groot taboe, maar zag zichzelf niet als voorvechter van een beweging. Een belangrijk thema in haar werk is de vraag of we een ander werkelijk kunnen kennen. De personages in haar romans zijn vaak alleen en verlangen naar een ander, die altijd onbereikbaar blijft. In 1948 publiceerde Blaman de roman Eenzaam Avontuur, die erg veel stof op deed waaien vanwege enkele (homo-)erotische personages die in het boek voorkomen. 

Terwijl film station per station de moderne tijd bracht, verdween schijnbaar natuur steeds meer uit ons blikveld. Tegelijk zorgt film tot op vandaag voor nieuwe manieren om natuur te portretteren. Op het kruispunt van verdwijnen en verschijnen vinden we in film en landschap compagnons de route die elkaar slechts zelden uit het oog verliezen.

nY47 over studY verzamelt theoretische reflecties en praktijken rond of over study, geïnspireerd op het werk van Fred Moten en Stefano Harney. We vatten dit op als een praktijk van samenkomen om na te denken over wat je samen wilt leren, zonder dat hier een duidelijk einddoel aan verbonden is, zonder dat je er individueel punten voor of andere voordelen voor behaalt – zonder een instrumentele logica, kortom.

Redactie: Lietje Bauwens, Persis Bekkering, Hans Demeyer, Dagmar Bosma, Frank Keizer, Çağlar Köseoğlu, Julie Somers, Nadia de Vries.

Slangen krioelen in de sarcofaag van het heden, in de krochten van de popcultuur, in de mummie van de natuur, in wondes en rot vlees, in artificiële woestijnen en op geoliede dad bods. Ze wentelen zich rond beursgrafieken, raken verstrengeld met wurgende algoritmes, orkestreren een trage ondergrondse revolutie. Een meisje snijdt zich aan een nepdiamanten piramide en werpt haar slangenvel van zich af.

Dominique De Groen is schrijver en beeldend kunstenaar. Ze publiceerde de dichtbundels Shop Girl (2017), Sticky Drama (2019) en offerlam (2020). Ze werd genomineerd voor de Poëziedebuutprijs Aan Zee 2018, de Herman de Coninckprijs 2020 en de Fintroliteratuurprijs 2021 en won de Frans Vogel Poëzieprijs 2019 en de Fintropublieksprijs 2021.

In het begin van de jaren 1970, hield Guy Rombouts een notaboekje bij waarin hij alle woorden, bijvoeglijk naamwoorden en werkwoorden bijhield die hij tegenkwam tijdens het lezen en die met elkaar verbonden waren door het voegwoord ‘en‘.

Ongeveer 50 jaar later en met de hulp van de grafische vormgever Jeroen Wille, is de transcriptie van zijn aantekeningen gepubliceerd als een boek dat gelezen kan worden in twee richtingen (en als enige boek coronaproof met twee tegelijkertijd).

Het boek bevat 2158 verzen met in totaal 4316 EN-combinaties.

De kortste verzen met evenveel letters:

A EN Z

4 EN 6

De langste verzen met evenveel letters:

ONUITSPREKELIJKHEDEN EN IMPONDERABILIA

ONEVENWICHTIGHEID EN ZELFOVERSCHATTING

Nasleep neemt de protesten rondom het Gezi Park in 2013 als vertrekpunt en verkent gaandeweg wat er is overgebleven van dit historische moment waarin een andere wereld voor het grijpen leek. Het zijn gedichten die laveren tussen ritmische, conceptuele en kritische noise enerzijds en postrevolutionaire affecten anderzijds, tussen politise­ring enerzijds en onmacht en radeloosheid anderzijds.

‘Arno Van Vlierberghe makes an impressive entrée into the poetry scene in the Low Countries with his first collection Vloekschrift, nominated for the C. Buddingh’-prize for the best debut volume of verse.’ (Patrick Peeters on Poetry International Web)

Arno Van Vlierberghe (1990) is dichter. Hij leeft, woont en werkt in Gent. Zijn werk verscheen her en der, offline en online. Vloekschrift is zijn debuutbundel.

De eerste tekstuitgave van theater- en filmmaker, schrijver, wildplukker en ecoseksueel/klimaatactivist Nora Ramakers, die in haar werk de erotische essentie van de natuur poogt bloot te leggen.

#1 het geheugen en de herinnering

Het verleden is nooit dood. Het is niet eens verleden tijd. Die memorabele gedachte van William Faulkner spookt bij uitstek door elk bewegend beeld. In zijn meest oorspronkelijke vorm is film niet minder dan gestolde tijd, uitgekristalliseerd in 24 beelden per seconde. De filmgeschiedenis is dooraderd met werken waarvan de vertelling in de herinnering duikt, of waarin de herinnering opduikt in de vertelling; talloze cineasten – van gisteren, vandaag en morgen – maken van het geheugen hun ontginningsterrein. Met twaalf essays onderzoeken we de veelvormige wijzen waarop cineasten, archivarissen, filmhistorici, critici en kijkers de brug slaan tussen verleden, heden en toekomst.